Piper nigrum
- Türkçe Adı: Karabiber
- İngilizce Adı: Black pepper
- En Sık Bulunduğu Bölgeler ve Genel Özellikleri: Karabiber aslen güney Hindistan, Asya’nın tropikal bölgeleri ve Karayiplerde yetişmektedir. Tüm dünyada yaygın olarak kullanılan bir baharattır.
Kullanılabilir kısımlar: Bitkinin medikal amaçlı kullanılan kısımları meyveleridir (perikarpı ayıklanarak kullanılır)
İçeriğindeki Bileşenler: Uçucu yağ (sabinen, limonen, karyofilen, beta pinen, alfa pinen, delta karen), asit amidler (piperin, piperilin, piperolein A ve B, kumaperin), dihidroksi fenil etanol glikozidler, polisakkaritler, sabit yağ vs.. başta olmak üzere birçok bileşen içermektedir.
Etkileri ve Kullanıldığı Durumlar: Karabiberin sindirim sistemindeki gazı giderici, diüretik (idrar söktürücü) ve antimikrobiyal özellikleri olduğu bilinmektedir.
Karabiberin karaciğeri ve metabolizmayı etkileyerek, termal reseptörleri uyardığı, terlemeyi uyardığı, tat tomurcuklarını uyararak gastrik sekresyonları arttırdığı düşünülmektedir. Ayrıca karabinberin üst katmanının yağ yakıcı özellikleri olduğu da düşünülmektedir.
Karabiber %5-9 oranında piperin içermektedir. Bu maddenin, ilaçların oral absorbsiyonunu arttırdığı tahmin edilmektedir. Piperin maddesinin in vitro ortamda (cansız ortam) p-glikoproteini ve karaciğer ile bağırsaklardaki sitokrom P450 3A4 enzimini inhibe ettiği bilinmektedir.
Yapılan bazı araştırmalar sonunda karabiberin kolon kanserine karşı koruyucu olduğu görülmüştür. Bununla beraber bazı çalışmalar ise çok yüksek dozda uzun süreli kullanılan karabiberin, karaciğer enzimlerini indükleyerek, karaciğer tümörlerine neden olabileceğini düşündürmektedir.
Karabiber halk arasında,
- Mide bulantısını gidermek,
- Bronşit tedavisine yardımcı olmak,
- Kanseri önlemek,
- Bazı sindirim sorunlarının tedavisinde,
- Artrit ağrılarını azaltmak için oral olarak (ağızdan alınarak) kullanılmaktadır.
Karabiber ayrıca uyuzu tedavi etmekiçin, nevralji ağrılarını ve çeşitli ağrıları hafifletmek için topikal olarak (sadece etkilenen bölgenin üzerine) uygulanmaktadır.
Karabiber ayrıca gıdalarda da sıklıkla kullanılan bir baharattır.
Kullanım Şekli ve Dozaj: Karabiberin medikal kullanım amaçlı dozajı birçok kaynakta belirtilmemiş olmasına rağmen, bazı kaynaklarda günlük 1,5 grama kadar kullanılabileceği belirtilmektedir.
Güvenlik ve Yan Etkileri: Karabiberin gıdalarda bulunan miktarının kullanımı güvenli olup, Amerikada da GRAS statüsündedir (güvenli). Karabiberin medikal amaçlı oral (ağızdan alınarak) ve topikal (etkilenen bölgenin üzerine) kullanımı da güvenli kabul edilmektedir. Bu bitkinin gıdalardaki miktarının gebeler, çocuklar ve emziren kadınlar tarafından kullanımı da güvenli kabul edilmektedir.
Diğer Bitkilerle /Gıdalarla / Gıda Takviyeleriyle Etkileşim:
Herhangibir etkileşim durumu bilinmemektedir.
İlaçlarla Etkileşim:
- Karbamazepin (Tegretol): Karabiberin kandaki karbamazepin miktarını ve eliminasyon ömrünü (atılım süresini) arttırdığı bilinmektedir. Bunun nedeninin ise karabiberin bir bileşeni olan piperin maddesinin sindirim sistemindeki kan akışını hızlandırması, ince bağırsağın emilim alanını arttırması ve bu ilacı metabolize eden enzim olan sitokrom P450 3A4’ü inhibe etmesi sayesinde gerçekleştiği düşünülmektedir. Ancak karabiberin karbamazepin’in kandaki miktarını arttırmasına rağmen, karbamazepin’in yan etkilerinin artmadığı bilinmektedir.
- Sitokrom P450 3A4 Substratları: Teorik olarak karabiberin sitokrom P450 3A4 enzimi ile metabolize edilen ilaçların kandaki miktarını arttırdığı tahmin edilmektedir. Bahsedilen ilaçlardan bazıları: kalsiyum kanal blokörleri, kemoterapötik ilaçlar, antifungal ilaçlar, glukokortikoidler, cisapride (Propulsid), losartan (Cozaar), fluoksetin (Prozac), propranolol (Inderal), fexofenadin (Allegra) vs..
- Lityum: Karabiberin diüretik etkileri olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle lityumun kandaki miktarını arttırabileceğinden, lityum seviyesinin yeniden ayarlanması gerekebilir.
- P-Glikoprotein Substratları: Teorik olarak karabiberin p-glikoprotein substratlarının kandaki miktarını arttırdığı tahmin edilmektedir. Bahsedilen ilaçlardan bazıları: kemoterapötik ilaçlar, antifungal ilaçlar, proteaz inhibitörleri, H2 agonistleri, bazı kalsiyum kanal blokörleri, digoksin, kortikosteroidler, eritromisin vs..
- Fenitoin / Propranolol / Rifampin / Teofilin: Karabiberin, bu ilaçların kandaki miktarını arttırdığı düşünülmektedir.
Hastalıklar veya Durumlarla Etkileşimi:
Herhangibir etkileşim durumu bilinmemektedir.
Ayurveda’da Kullanılan İsmi: Marich
Tadı: Acı
Kullanılan Kısımları: Meyve
Enerjetiği: Isıtıcı
Sindirim Sonrası Etkisi: Acı
Dosha’lar Üzerindeki Etkileri: Kapha ve Vata’yı azaltıcı, Pitta’yı arttırıcı
Genel Nitelikleri: Sindirime yardımcı, emilimi arttırıcı, uyarıcı, balgam söktürücü, gaz giderici, antihelmintik (bağırsak kurtlarını düşürücü), ateş düşürücü
Özellikle Etkilediği Sistemler: Sindirim, dolaşım, solunum
Kullanım Alanları: Karabiber özellikle ayurvedada kronik hazımsızlık, kolonda (bağırsak) toksin birikimi, metabolizmanın az çalışması, obezite, sinüs tıkanıklıkları, yüksek ateş, el ve ayaklardaki soğukluk gibi durumları gidermek veya hastalıkları tedavi etmek için kullanılır.
Karabiber, sindirimi uyarmada en etkili bitkilerden biridir. Ama’yı temizleyerek, sindirim sisteminindeki tıkanıklıkların açılmasına yardım eder. Böylelikle toksinleri yakmak ve besinleri sindirmek için Agni’yi güçlendirir.
Karabiber, ghee ile karıştırılarak burna çekildiğinde burundaki tıkanıklıkları açmaya, başağrısını gidermeye, hatta epileptik kasılmaların rahatlamasına yardımcı olur.
Topikal uygulanan karabiber yağı, çıbanların patlamasına ve içerisindeki irinin dışarı atılarak iyileşmesine yardımcı olur.
Bal ile karıştırılarak kullanılan karabiberin balgam söktürücü ve sekresyonları (salgı) kurutucu özelliği vardır. Aşırı miktarda kullanıldığında rajasic özelliğe sahip olduğu için tahriş edici olabilir.
Karabiber sindirim sistemindeki enflamatuar durumlarda (iltihabik, yangılı) kullanılmamalıdır. Ayrıca Pitta’nın aşırı yükselmiş olduğu durumlarda da kullanımı tavsiye edilmez.